Babel / Babel
Fragment 2 van 2
(Plezier/Genot: terminologisch wankelt het nog, ik struikel, ik verwar ze. Er zal hoe dan ook altijd een marge van onbeslistheid blijven; het onderscheid zal niet tot betrouwbare indelingen leiden, het paradigma zal knarsen, de betekenis zal onzeker, herroepbaar, omkeerbaar zijn, de rede onvolledig.)
Noten en annotaties
1. Plezier/Genot
Sleutelbegrippen van het Plezier van de tekst. Zie ook de inleiding van Mortimer de paragraaf On Jouissance.
J.F. Vogelaar geeft er de volgende omschrijving van: "Le plaisir du Texte bevat een pleidooi voor het leesplezier, waarbij evenwel het leesgenoegen (plaisir), dat te maken heeft met welbehagen, zin, verzadiging, pas echt een ingrijpende ervaring wordt wanneer het zich voordoet als leesgenot (jouissance), dat zeer wel kan samengaan met onbehagen, tegenzin, wellust en pijn. Ook wat het leesgenot betreft - het moment dat het lezen iets nieuws forceert - kan een bepaald leesplezier, waarvoor elke moeilijkheid onlust betekent, een blokkade vormen." aldus Jacq Vogelaar in het essay Een theoreticus verliefd In: J.F. VogelaarOrientaties Kritieken en kommentaren 2, SUN 1983). p 266-277
2. Het paradigma
Het schuine streepje in "plezier/genot" duidt op een paradigmatische relatie. Paradigma is een begrip uit de grammatica. De twee woorden van het paradigma ontsluiten een veld aan betekenissen.
Zie verder de notitie paradigma.
3. Rede / Discours
Ik heb destijds - in 1986- ervoor gekozen om discours te vertalen met het oud-nederlandse woord rede i.p.v. van het meer gangbare vertoog (zoals in de orde van het vertoog van Foucault). In het woord 'rede' worden meer aspecten van het Franse discours uitgedrukt. Zoals bijvoorbeeld Discours du trône -troonrede, discours indirect - indirecte rede. 'Rede' neemt ook de betekenis van betoog mee ('redevoering', 'een rede houden').
Discours is niet hetzelfde als taal, het is een secundaire taal, alles wat er op een gegeven moment en plaats aan gesproken en geschreven tekst voorhanden is, op een bepaald gebied, maar ook de regels van het spreken, het systeem dat het stramien van spreekwijzen vormt, aldus Vogelaar in het essay Een theoreticus verliefd In: J.F. VogelaarOrientaties Kritieken en kommentaren 2, SUN 1983). p 266-277
Overigens zou ik vandaag de dag gewoon kiezen voor het woord discours. Dat woord is inmiddels voldoende ingeburgerd.
Het staat ook gewoon in de Van Dale : discours: (Fr.), (o) (-en), 1 gesprek, rede; -2 conversatie. Ook al is het begrip discours meer dan hier gesteld wordt.